ترخیص گمرکی یا Custom Clearance 

انجام تشریفات گمرکی لازم که اجازه می دهد کالا برای مصرف داخلی وارد، صادر یا تحت رویه های گمرکی دیگر قرار گیرد.

ترخیص گمرکی از نظر سازمان جهانی گمرک در تعاریف اسناد تجاری
ترخیص گمرکی (Customs Clearance) فرایندی پیچیده و دقیق است که طی آن کالاها از نظارت و کنترل گمرکی یک کشور عبور کرده و اجازه ورود یا خروج می یابند. این فرایند مستلزم طی مراحل مختلفی است که هر کدام نیازمند ارائه اسناد و اطلاعات ویژه ای هستند.یا به عبارتی دیگر ترخیص گمرکی (Customs Clearance) در زمینه مبادلات بازرگانی و بین المللی به فرایندی گفته می شود که طی آن کالاها از نظارت و کنترل گمرکی کشورها عبور کرده و مجوز لازم برای ورود یا خروج از کشور را دریافت می کنند. این فرایند به منظور تسهیل تجارت بین المللی، تضمین رعایت قوانین و مقررات تجاری و مالیاتی، و حفظ امنیت و سلامت اقتصادی کشورها انجام می شود.از منظر سازمان جهانی گمرک (World Customs Organization - WCO)، ترخیص گمرکی دارای مؤلفه های اساسی زیر است:
ارائه اسناد تجاری:
این مرحله شامل ارائه مدارکی مانند فاکتورها، اسناد حمل ونقل، گواهی نامه های مبدأ و سایر مدارک مرتبط است که مشخصات دقیق کالا و جزئیات معامله را نشان می دهند.

اظهارنامه گمرکی:
اظهارنامه گمرکی سندی است که توسط واردکننده یا صادرکننده تهیه و به گمرک ارائه می شود. این سند شامل اطلاعات جامعی درباره کالاها، ارزش آن ها، مبدأ و مقصد، و دیگر جزئیات مربوط به واردات یا صادرات است.

پرداخت حقوق و عوارض گمرکی:
این مرحله شامل پرداخت کلیه مالیات ها، عوارض و هزینه های مربوط به واردات یا صادرات کالاها می باشد که بر اساس قوانین و مقررات گمرکی باید تسویه شود.

بازرسی و کنترل:
در این مرحله، گمرک ممکن است کالاها را به طور دقیق بررسی و بازرسی کند تا از صحت اطلاعات ارائه شده و مطابقت آن ها با قوانین و مقررات اطمینان حاصل شود.

ترخیص نهایی:
پس از تکمیل تمامی مراحل فوق و پرداخت هزینه های مربوطه، کالاها از گمرک ترخیص شده و اجازه حمل به مقصد نهایی را پیدا می کنند.

این فرآیندها نه تنها برای تضمین امنیت و سلامت اقتصادی کشورها ضروری هستند، بلکه نقش حیاتی در تسهیل تجارت بین المللی و رعایت استانداردهای جهانی دارند. سازمان جهانی گمرک با تنظیم استانداردها و دستورالعمل های لازم، به هماهنگی و یکنواختی این فرآیندها در سطح بین المللی کمک شایانی می کند.

اهمیت ترخیص گمرکی در مبادلات بین المللی
تسهیل تجارت بین المللی:
ترخیص گمرکی کارآمد و مؤثر، به طور چشمگیری زمان و هزینه های تجارت بین المللی را کاهش می دهد و باعث روان تر شدن جریان کالاها در زنجیره تأمین جهانی می شود. این فرآیند با ساده سازی و تسریع مراحل ترخیص، موانع تجاری را به حداقل می رساند و تحویل کالاها به بازارهای مختلف را تسریع می بخشد.

رعایت قوانین و مقررات:
فرآیند ترخیص گمرکی تضمین می کند که تمامی کالاهای وارداتی و صادراتی به طور کامل با قوانین و مقررات گمرکی، تجاری و مالیاتی کشورها همخوانی دارند. این امر علاوه بر جلوگیری از تخلفات و تقلبات، نظم و قانونمندی را در تجارت بین المللی برقرار می سازد.

حفظ امنیت اقتصادی:
از طریق بازرسی ها و کنترل های دقیق، ترخیص گمرکی مانع از ورود کالاهای غیرمجاز، تقلبی یا خطرناک می شود و به این ترتیب سلامت و امنیت اقتصادی کشورها را تضمین می کند. این نظارت ها از ورود کالاهایی که ممکن است تهدیدی برای امنیت ملی یا سلامت عمومی باشند، جلوگیری می نمایند.

تأمین درآمدهای دولتی:
حقوق و عوارض گمرکی به عنوان یکی از منابع مهم درآمدی برای دولت ها، از طریق فرآیند ترخیص گمرکی جمع آوری می شود. این درآمدها می توانند در توسعه زیرساخت ها، ارائه خدمات عمومی و تأمین سایر نیازهای ملی مورد استفاده قرار گیرند.

به طور کلی، ترخیص گمرکی به عنوان یک عنصر حیاتی در سیستم تجارت بین المللی، با تأمین انطباق قانونی، افزایش امنیت و بهبود کارآیی، به پیشبرد مبادلات بازرگانی جهانی کمک می کند. این فرآیند نه تنها موجب تسهیل و تسریع تجارت می شود، بلکه از منافع اقتصادی و امنیتی کشورها نیز حمایت می نماید.

کاربرد ترخیص گمرکی (Custom Clearance) در اسناد تجارت بین المللی
ترخیص گمرکی (Customs Clearance) به فرایندی اشاره دارد که طی آن کالاها تحت نظارت و کنترل گمرکی یک کشور قرار گرفته و مجوز ورود یا خروج آن ها صادر می گردد. این فرایند مستلزم ارائه و بررسی دقیق اسناد مختلفی است که در مبادلات بین المللی به کار می روند. اسناد مذکور نقشی حیاتی در تضمین انطباق با قوانین و مقررات، تسهیل فرآیندهای تجاری و تضمین صحت و امنیت معاملات ایفا می کنند. در ادامه، به برخی از مهم ترین اسناد و کاربردهای آن ها در ترخیص گمرکی پرداخته می شود:

فاکتور تجاری (Commercial Invoice):
فاکتور تجاری یکی از اساسی ترین اسنادی است که در فرآیند ترخیص گمرکی مورد استفاده قرار می گیرد. این سند شامل اطلاعات جامع و دقیقی در مورد فروشنده و خریدار، توصیف کالا، مقدار، قیمت، شرایط پرداخت و شرایط تحویل است. فاکتور تجاری به مقامات گمرکی کمک می کند تا ارزش کالاها را برای محاسبه حقوق و عوارض گمرکی به درستی تعیین کنند.

لیست بسته بندی (Packing List):
لیست بسته بندی اطلاعات تفصیلی در مورد محتویات هر بسته، تعداد و نوع بسته ها و ابعاد آن ها ارائه می دهد. این سند به مقامات گمرکی کمک می کند تا کالاها را بازرسی کرده و مطابقت محتویات بسته ها با اطلاعات اظهار شده را بررسی کنند.

بارنامه (Bill of Lading):
بارنامه سندی است که توسط حمل کننده صادر شده و به عنوان رسید کالاهای تحویل داده شده به حمل کننده عمل می کند. این سند شامل اطلاعاتی درباره نوع کالا، مقصد و شرایط حمل است و به عنوان مدرکی برای اثبات مالکیت کالا در حین حمل ونقل به کار می رود.

گواهی مبدأ (Certificate of Origin):
گواهی مبدأ تأیید می کند که کالاها در یک کشور خاص تولید شده اند. این سند برای تعیین تعرفه های گمرکی و بهره مندی از مزایای تعرفه ای میان کشورهایی که دارای توافقنامه تجارت آزاد هستند، مورد استفاده قرار می گیرد.

اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration):
اظهارنامه گمرکی سندی است که توسط واردکننده یا صادرکننده به گمرک ارائه می شود و شامل اطلاعات جامع درباره کالاها، ارزش آن ها، مبدأ و مقصد و سایر جزئیات مربوط به واردات یا صادرات است. این سند به گمرک کمک می کند تا کالاها را ارزیابی و بررسی کند و مطابقت آن ها با قوانین و مقررات را تأیید کند.

مجوز واردات/صادرات (Import/Export License):
برخی کالاها نیاز به مجوز خاصی برای واردات یا صادرات دارند. این مجوزها معمولاً برای کالاهایی که از نظر ایمنی، بهداشت یا امنیت حساس هستند، صادر می شوند و به گمرک اجازه می دهند تا ورود یا خروج این کالاها را کنترل کنند.

نقش ترخیص گمرکی در کاربرد اسناد تجارت بین المللی:
تضمین انطباق با قوانین و مقررات:
اسناد تجاری نظیر فاکتورهای تجاری، لیست های بسته بندی و اظهارنامه های گمرکی، اطلاعاتی حیاتی و دقیق را فراهم می کنند که به گمرک اجازه می دهد تا مطابقت کالاها با قوانین و مقررات ملی و بین المللی را بررسی و تأیید کند. این اسناد، پایه و اساس فرآیندهای نظارتی و کنترلی گمرک را تشکیل می دهند و اطمینان می دهند که تمامی کالاهای وارداتی و صادراتی، مطابق با قوانین و استانداردهای تعیین شده وارد یا خارج می شوند.

ارزیابی دقیق و تعیین تعرفه ها:
اسنادی مانند فاکتور تجاری و گواهی مبدأ، اطلاعات جامع و دقیقی را در مورد ارزش کالاها، مبدا تولید و شرایط معامله ارائه می دهند. این اطلاعات به گمرک کمک می کند تا ارزش واقعی کالاها را برای محاسبه دقیق حقوق و عوارض گمرکی تعیین کند. ارزیابی دقیق و صحیح ارزش کالاها، از ایجاد هرگونه اختلاف و تخلف مالیاتی جلوگیری کرده و تضمین می کند که حقوق دولت ها به درستی تأمین شود.

تسهیل فرآیند بازرسی و کنترل:
اسنادی همچون لیست بسته بندی و بارنامه، جزئیات کامل و دقیقی از محتویات هر بسته و شرایط حمل ونقل آن ها ارائه می دهند. این اطلاعات به گمرک کمک می کند تا بازرسی ها و کنترل های لازم را به شکلی کارآمد و مؤثر انجام دهد. بازرسی های دقیق و منظم، اطمینان از صحت اطلاعات اظهار شده و تطابق آن ها با قوانین و مقررات را فراهم می کند و از ورود کالاهای غیرمجاز و خطرناک جلوگیری می کند.

حفظ امنیت و سلامت:
اسنادی مانند مجوزهای واردات و صادرات، نقش حیاتی در تضمین امنیت و سلامت جامعه ایفا می کنند. این مجوزها اطمینان می دهند که کالاهای حساس و مهم، مطابق با استانداردهای ایمنی و بهداشت وارد یا صادر می شوند. کنترل های دقیق بر این اسناد، از ورود کالاهایی که ممکن است تهدیدی برای امنیت ملی یا سلامت عمومی باشند، جلوگیری می کند.

کاربرد ترخیص گمرکی در تجارت بین المللی (صادرات و واردات)
ترخیص گمرکی (Custom Clearance) به عنوان یکی از ارکان بنیادین تجارت بین المللی، در بسیاری از بخش ها و صنایع مختلف نقشی حیاتی ایفا می کند. این فرایند برای تسهیل و قانونی کردن تبادلات تجاری بین کشورها ضروری است و تضمین می کند که قوانین و مقررات ملی و بین المللی به درستی رعایت شوند. در ادامه به برخی از حوزه ها و مکان هایی که ترخیص گمرکی در آن ها فعال است و کاربردهای گسترده آن پرداخته می شود:

۱. بنادر دریایی و هوایی:
بنادر دریایی:
در بنادر دریایی، جایی که کالاها از طریق کشتی ها جابه جا می شوند، فرآیند ترخیص گمرکی برای واردات و صادرات اهمیت ویژه ای دارد. بنادر مهمی مانند بندر شانگهای، بندر روتردام، بندر دبی و سایر بنادر استراتژیک جهانی، مراکز اصلی اجرای این فرآیند هستند.

فرودگاه ها:
فرودگاه های بین المللی نیز یکی از مراکز کلیدی ترخیص گمرکی به شمار می روند. در این فرودگاه ها، کالاهایی که از طریق حمل ونقل هوایی جابجا می شوند، تحت فرآیندهای دقیق گمرکی قرار می گیرند. فرودگاه های بزرگی همچون فرودگاه هیترو لندن، فرودگاه بین المللی جان اف کندی نیویورک و فرودگاه بین المللی دبی از جمله این مراکز هستند.

۲. مناطق آزاد تجاری:
مناطق آزاد تجاری که به منظور تسهیل تجارت بین المللی و جذب سرمایه گذاری خارجی ایجاد شده اند، از دیگر حوزه های فعالیت ترخیص گمرکی به شمار می روند. این مناطق با قوانین و مقررات خاص خود، فرآیندهای گمرکی را ساده تر و سریع تر می کنند.

۳. مناطق مرزی و گمرکات زمینی:
در مرزهای زمینی که کشورها را از هم جدا می کند، ترخیص گمرکی برای کالاهایی که از طریق جاده ها و خطوط ریلی جابجا می شوند، بسیار حیاتی است. این مناطق شامل گمرکات مرزی کشورهای همسایه می باشند و نقش مهمی در کنترل و نظارت بر تبادلات تجاری دارند.

حوزه های اصلی استفاده از ترخیص گمرکی:
صنایع تولیدی:
تولیدکنندگان برای واردات مواد اولیه و قطعات و همچنین صادرات محصولات نهایی، به ترخیص گمرکی نیاز دارند. این صنایع شامل خودروسازی، الکترونیک، تولیدات صنعتی و داروسازی است. این فرآیند اطمینان می دهد که تمامی مواد و قطعات به طور قانونی وارد شده و محصولات نهایی نیز مطابق با استانداردهای بین المللی صادر می شوند.

صنایع کشاورزی:
در بخش کشاورزی، واردات بذرها، کودها و تجهیزات کشاورزی و صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیازمند فرآیند ترخیص گمرکی هستند. این شامل محصولات تازه، فرآوری شده و نیمه فرآوری شده می باشد. این اسناد تضمین می کنند که تمامی واردات و صادرات مطابق با مقررات بهداشتی و ایمنی انجام می شود.

صنایع فناوری و ارتباطات:
شرکت های فناوری برای واردات قطعات الکترونیکی، تجهیزات مخابراتی و سایر دستگاه های پیشرفته نیازمند ترخیص گمرکی هستند. همچنین، صادرات محصولات فناوری به بازارهای جهانی نیز تحت این فرآیند قرار می گیرد. این امر تضمین می کند که تمامی تجهیزات و دستگاه ها مطابق با استانداردهای فناوری و ایمنی بین المللی هستند.

صنایع انرژی:
در بخش انرژی، واردات تجهیزات و فناوری های پیشرفته برای پروژه های نفت و گاز، نیروگاه ها و انرژی های تجدیدپذیر نیازمند ترخیص گمرکی است. همچنین، صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی نیز باید این فرآیند را طی کند. این اسناد اطمینان می دهند که تمامی تجهیزات و مواد به طور قانونی و مطابق با استانداردهای صنعتی وارد یا صادر می شوند.

صنایع پوشاک و مد:
واردات پارچه، نخ و سایر مواد اولیه برای تولید پوشاک و صادرات محصولات نهایی به بازارهای جهانی نیز نیازمند ترخیص گمرکی است. این فرآیند تضمین می کند که تمامی مواد اولیه و محصولات نهایی مطابق با استانداردهای کیفیت و ایمنی وارد یا صادر می شوند.

صنایع حمل و نقل:
واردات و صادرات وسایل نقلیه، تجهیزات حمل و نقل و قطعات یدکی نیز به فرآیند ترخیص گمرکی وابسته است. این شامل خودروها، هواپیماها، کشتی ها و قطارها می شود. این فرآیند تضمین می کند که تمامی وسایل نقلیه و تجهیزات مطابق با استانداردهای ایمنی و کیفیت وارد یا صادر می شوند.

ترخیص گمرکی به عنوان یک فرآیند اساسی در تجارت بین المللی، در بسیاری از حوزه ها و صنایع مختلف به کار می رود. این فرآیند تضمین می کند که کالاها به طور قانونی و ایمن جابه جا شوند و قوانین و مقررات تجاری و گمرکی به درستی رعایت شوند. فرآیند دقیق و مؤثر ترخیص گمرکی، با رعایت استانداردها و مقررات، به تسهیل جریان تجارت بین المللی و حمایت از منافع اقتصادی و امنیتی کشورها کمک می کند. با بهره گیری از این اسناد حیاتی، گمرک می تواند اطمینان حاصل کند که تمامی کالاها به طور قانونی و امن جابه جا می شوند و از تخلفات و تقلبات تجاری جلوگیری می شود، در نتیجه یک محیط تجاری پایدار و مطمئن فراهم می آید.



بازگشت به فهرست